دادستان کل کشور یا به عبارتی دادسرای دیوان عالی کشور عالیرتبهترین دادستان ایران است که نظارت بر امور تمامی دادسراهای کشور را بر عهده دارد. دادستان کل کشور، رئیس کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه و قانون جرایم رایانهای است.
تا پیش از اصلاح قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ این مقام توسط رهبر تعیین میشد و یکی از پنج عضو شورای عالی قضائی بود اما در قانون اساسی کنونی دادستان کل کشور توسط رئیس قوه قضائیه تعیین میشود.
در معیت دیوان عالی کشور دادسرای دیوان عالی کشور یا دادستانی کل کشور متشکل از رئیس (دادستان کل کشور) و معاونان قضایی ـ امنیتی و سیاسی و تعدادی دادیار است که در معیت دیوان عالی کشور انجام وظیفه مینماید.
وظایف و مسئولیتهای دادستانی کل کشور
وظایف دادستان کل کشور در نقش مدعیالعمومی
اگر فعل یا ترک فعل مقامات و مأموران وابسته به نهادها و دستگاههای دولتی و حکومتی نیز منجر به تحدید آزادی جامعه شود و ایشان را از حقوق مقرر در قانون اساسی محروم نماید، دادستان کل به عنوان مدعیالعموم میتواند مجازات اسلامی و اقدامات مقتضی را به انجام رساند.
وظایف در رابطه با سازمانها
حق ورود به زندانها و مؤسسات تأمین و تربیتی
تعیین نماینده جهت عضویت در هیأت مدیره انجمن حمایت از زندانیان تهران
یکی از اعضای ستاد مبارزه با موادمخدر، دادستانی کل کشور است.
احاله پرونده تخلف اعضای هیأت مدیره کانون وکلا و دادرسان و دادستان دادگاه انتظامی وکلاء به دادگاه عالی انتظامی قضات
احاله پرونده تخلف دادستان یا اعضاء دادگاه انتظامی کارشناسان به دادگاه عالی انتظامی قضات
وظایف درخصوص جرایم فضای سایبری
ریاست کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه فضای سایبر
ریاست دبیرخانه پیشگیری و مقابله با جرایم فن آوری اطلاعات
وظایف دادستان دو نوع است: وظایف قضایی و وظایف اداری. اولین وظیفه قضایی دادستان ریاست بر دادسرا است. دادستان رئیس دادسرا است و همه کارها در دادسرا تحت نظارت او انجام میشود.همچنین دادستان رئیس ضابطان است و بر کارهای ضابطان و حسن انجام وظیفه آنان ریاست و نظارت دارد. ضابطان تحت تعلیم دادستان انجام وظیفه میکنند.بعضی جرایم دارای جنبه حقالناسی، تعدادی حقاللهی و بعضی هم واجد هر دو جنبه هستند.
وظیفه تعقیب جرایم دو نوع اخیر هم با دادستان است. چهارمین وظیفه دادستان تقسیم کار با توجه به درجه اهمیت جرایم و تجربه قضات دادسرا بین آنان است. نظارت بر انجام تحقیقات بازپرس، وظیفه قضایی دیگری است که قانون بر عهده دادستان قرار داده است. با اینکه بازپرس، مقام تحقیق پروندههای جزایی و مستقل است، دادستان هر زمانی میتواند پرونده را بخواهد و مطالعه کند و تکمیل تحقیقات را از بازپرس درخواست کند. بازپرس در این زمینه باید از نظر دادستان متابعت کند.
صدور کیفرخواست
از دیگر وظایف دادستان صدور کیفرخواست است؛ با این توضیح که با احراز جرم در دادسرا و تکمیل تحقیقات، چنانچه دادستان با نظر قاضی تحقیق اعم از بازپرس یا دادیار موافق باشد، در همه جرایم (اعم از عمومی یا خصوصی) کیفرخواست صادر میکند. در کیفرخواست، مشخصات طرفین پرونده، نوع جرم انتسابی، ادله ارتکاب جرم و مستندات قانونی نوشته میشود. البته برای مرتکب، علاوه بر این موارد، تقاضای کیفر هم ذکر میشود. کیفرخواست پس از امضای دادستان یا معاون او یا دادیار، به دادگاه ارسال میشود. دادگاههای جزایی، بدون کیفرخواست دادستان، حق شروع رسیدگی ندارند، به جز در موارد نادر و استثنایی.
اظهارنظر درباره قرارهای بازداشت بازپرس
قرارهای نهایی بازپرس شامل منع تعقیب، موقوفی تعقیب و مجرمیت میشوند. تحقق قانونی و اعتبار قرارهای مزبور، منوط به موافقت دادستان است و چنانچه دادستان با هر کدام موافق نباشد و بازپرس نظر دادستان را نپذیرد، پرونده برای تعیین تکلیف به دادگاه ارسال میشود. در جرایم مهم مانند قتل عمد و سایر موضوعاتی که در صلاحیت دادگاه کیفری استان است، تحقیق پروندهها با بازپرس و نظارت آن با دادستان است. در سایر جرایم، با وجود اینکه بازپرس مجاز به انجام تحقیقات است، دادستان و معاون او یا دادیار نیز میتوانند انجام تحقیقات مقدماتی پرونده را عهدهدار شوند.